- KİLİS'TE YAŞAMIŞ ÜNLÜ KİŞİLER

İSLAM BEY:

1890 yılında Kilis'in Büyükküttah Mahallesinde dünyaya geldi. Hacı Şerif Zade Mustafa Efendinin oğludur. İslam Bey, ilk öğrenimini dayısı Ali Efendinin yanında özel olarak yaptı. 1910 yılında İstanbul Maliye okuluna girmek için çalışmışsa da başaramadı. Birinci Dünya savaşı başladığında, Halep'te 77.Alaya asker olarak katıldı. Kıtası ile İstanbul'a gelen İslam Bey Çanakkale'de Arıburun savaşına katıldı. İlk savaşlar sırasında yaralanmış ve İstanbul'a tedavi edilmek üzere getirilmiştir. Hava değişimi ile Kilise gelmiş buradan Halep'teki Merkez Kumandanlığı emrine girmiştir. Cuma Pazarı Karakol Kumandanlığı görevi yapmıştır. Kilis Kaymakamı ile İlçe Jandarma Kumandanın isteği üzerine "Cemiyeti İslamiye Örgütünün" "Jandarma Makamına kaim olmak üzere " kurulan "Kilis süvari" kumandanlığına getirildi. Fransızların Kilis'i İşgali üzerine İslam Bey'in direniş kuvvetlerinin başında yer aldığı görülmektedir. Gerçek yurtsever bir kahramandır. Kilis'in kurtuluşu için maddi ve manevi her türlü fedakarlığı göstermede İslam bey, Örnek bir kişi sayılır. İslam Bey 1970 yılında 73 yaşında vefat etti. Adı Kilis'te Mahalle, Cadde ve Parkta yaşatılmaktadır.

KARTAL BEY:

Kartal Bey, 1875 yılında Kilis'te doğdu. Asıl adı Mehmet Zühtü olup, Kartal kod adıdır. 1902 yılında Asteğmen olarak Medine'de teğmen olarak Halep'te de yüzbaşı olarak I.Dünya Savaşında görev yapmıştır. Kilis işgal edilince Mustafa Kemal onu Kilis, Antep, Maraş, Urfa, Halep Müfreza Kumandanı olarak görevlendirmiştir. Kilis'te Kuva-i Milliye'nin örgütlenmesinde bürük katkılar sağlamıştır. Kartal bey daha sonra Mustafa kemal'in emriyle Antep'e giderek işgal birlikleriyle savaşmıştır. Kurtuluş savaşından sonra Gümrük Güvenlik Kuruluşunda çalışmış, yakalandığı verem hastalığına yenik düşmüştür.

ASLAN BEY :

Aslan Bey 1884 Yılında Kilis'te doğdu. Babası jandarma Yüzbaşısı Ali Bey'dir. Asıl adı Yusuf Ziyadır. Antep ve Kilis'te gösterdiği cephe kahramanlıkları sebebiyle kendisine Aslan bey denilmiştir. 1911 yılında Trablusgarp cephesinde İtalyanlara karşı Derne cephesinden sonra I.Dünya savaşında jandarma çavuşu olarak savaşmış, müdafasına jandarma subayı olarak Kilis ve Antep cephelerinde büyük yararlıkları görülmüştür. 17 Şubat 1921'de Antep şehrindeki taarruza katılmıştır. Başarılarından dolayı İstiklal madalyası verilmiş ve Yüzbaşı olmuştur. 6 Kasım 1942 yılında vefat etmiştir.

ŞEHİT SAKIP BEY:

1900 yılında Beyrut Jandarma Okulunda mezun olmuştur. Kilis'teki "Heves Karanı Maarif Kulübü"nün üyeleri arasında bulunduğu biliniyor. Kilis'in yetiştirdiği büyük bilim adamlarından "Pendiattar Şerhi" sahibi Ruhi Efendinin soyundandır. Zahter Mahallesindendir. Mahalle sonradan "Şehit Sakıp " adını almıştır. Birinci dünya savaşına katılmıştır. Ordularımızın 1918 yılında Suriye'den çekilişi sırasında İstanbul üzeri Halep'e ve Kilis'e gelmiştir. Zahiren şehir içinde "Cemiyeti İslamiye" şehir dışında "Kuvayı Milliye" teessüs etmiş hakikatte her iki teşekkül bir kül vücuda getirmişti. İslam Bey gibi Sakıp Bey'de hariçle dahil arasında irtibatı, esliha ve cephane nakliyatını temine çalıştılar, yavaş yavaş kendilerine iltihak eden gençler de görüldü. İş o hale geldi ki dahili Cemaatı İslamiye ye, yani hala bir türlü açığa çıkmayan Kuvayı Milliye alenen çalıştığı için bu gibi kimseler ona kolayca nüfuz edebildiler. İslam ve Sakıp Beyler muntazam geliş gidişleriyle hayli hizmette bulundular. Aynı zamanda Halep'ten Maraş'ta mahzur hemcinslerinin imdadına gitmekte olan bir düşman taburunu Kürtdağında çevirerek bir avuç mücahit arkadaşları ile birlikte müthiş bir savaşa tutuştular. Tabur mahvoldu. Fakat maalesef Sakip'te kaybedildi. Sakip Bey'in şehit düşüp gömüldüğü topraklar şimdi Suriye'de kalmıştır. 1935 Yılında Fransızlarla yapılan "Mübadelei izam" sözleşmesi uyarınca, Sakip Bey'in cesedinden arda kalan kemikleri törenle Suriye'den getirilmiş ve Kilis'teki Şehitler Parkına gömülmüştür.

POLAT BEY :

Süvari Yüzbaşı Kamil Polat Bey Sivas kongresinden sonra direniş güçlerinin başında görev almak için Kilis'e geldi. 28 Mart 1920 tarihinde Kilis- Antep yolu savunmasında Elmalı Köprüsünde Şahin Bey'in şehadetinden sonra maiyetindeki birlikler dağılmıştır. Polat Bey'in etkili çalışmaları sonucu Kuva-i Milliye'nin toparlanması sağlandı. Polat Bey Kilis'in kurtuluşunda çok önemli hizmetler yaptı.

MÜSLÜMAN BEY :

Asıl adı Tahirzade Mehmet'tir. Müslüman Bey O'nun kod adıdır. Kilis'te işgalcilere karşı savaşmıştır. Cercik müfreze kumandanı olarak Kilis'in kurtuluşunda önemli görevler ifa etmiştir.

BAYTAZZADE ABDULLAH SERMET EFENDİ:

Zamanın en lirik şairidir. 1819'da doğdu. On altı yaşına gelinceye kadar ilk derslerini Kilis'te Hacı Hafız Efendi 'den almıştır. Mısırlı İbrahim Paşanın Kilis ve çevresini işgali sırasında askere alınarak Mısır'a götürülmüştür, orada bir yolunu bulup eğitim ve öğretimini geliştirmiştir. "Kolit Efendi " adında birinden fizyonomi dersleri de aldığı söylenir. On iki yıl kadar Medine de Mehmet Gani Afgani adında bir Nakşibendi şeyhine mürit olmuş ve O'nun izin vermesi üzerine Kilis'e dönerek, hattatlık yapmış, kazandığı paralarla şimdiki tekkesini kurmuştur. Yaşama bağlı zamanın ilerisinde aydınlık bir insan olduğu şiirlerinden anlaşılmaktadır.Karadağlı Hafız Mehmet Efendi mutaassıp bir insandı. O'nunla dünya görüşleri bağdaş madığından zaman zaman tartışmış onu yeren şiirler yazmıştır. Eşi Zahide hanımda şairmiş.Karşılıklı şiirler yazarak "Muaşere" ettikleri söylenir.

MUALLİM RIFAT BİLGE (1874-1953)

1874 Yılında Kilis'te "Mahalle-i Cedit" Yeni Mahalle'de doğdu. Zaptiye Çavuşu Kerim Efendi'nin oğludur. 18 yaşına kadar ilk ve orta eğitimini Kilis'te "Kör Hüseyin Ağa Medresesinde" yaptı. Bekir Vahit Efendi ve Hacı Fazıl Efendiler'den okudu. Keçikoğlu Abdurrahman Efendiden icazetname aldıktan sonra, İstanbul'a geldi. Dar-ül Muallim'e girdi. (Yüksek Öğretmen Okulu) buradan pekiyi derecede diploma alarak öğretmenliğe başladı. Yüksek okullarda Arapça öğretmenlği yanında, kitap araştırmaları yaptı. Birçok eski kitabın istinsahı (kopya edilmesi) işlerinde çalıştı. Kendisinin söylemine göre 300.000.cilt kitap elinden geçmiş, bunların yüzbine yakınını okumuştur. Kitab-ı dede Korkud'u adeta yeniden yazarcasına düzenlemiş, Türk diline en büyük hizmetini ise "Divan-ü Lügat'it Türk" adlı Türk dilinin en büyük sözlük ve ansiplopodisini, önce düzenleme sonra istinsah ve tercüme ederek yerine getirmiştir. Farsça'sı da çok güçlüydü. Hafız Şeyh Sadi'nin Gülüstan ve Bostan adlı kitabını Türkçeye çevirmiş ve tüm Türkiye'de yeni kuşaklara adını böylece tanıtmıştır. Türk Dil Kurumu'na 15.000. sözcük bulup vermiş, bu kurumun tarama işlerinde unutulmaz çaba ve emek harcamıştır. 1953 yılında Ankara'da vefat etmiştir.

PROF.DR.ALAADDİN YAVAŞÇA (1927-…….)

Değerli ses sanatçısı ve besteci, 1927 yılında Kilis'te doğdu. İlk ve orta öğrenimini Kilis'te, liseyi İstanbul Erkek Lisesinde okudu. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesini bitirdi. Küçük yaşlardan beri müzik tutkusu devam eden sanatçı Zeki Arif ATAERGİN, saadettin KAYNAK, Münir Nurettin SELÇUK gibi ünlü müzisyenlerden dersler aldı. Devlet sanatçısı seçilerek müzik konusunda profesörlük unvanına sahip oldu. Bazı bestelerinden örnekler: Geçmesin günümüz sevgilim yaslı, Senden uzak günlerim zından oluyor, Boğaziçi şen gönüller yatağı, Bir garip aşığım ben..vs.

NECİP ASIM YAZIKSIZ (1861-1935)

1861 Yılında Kilis'te doğdu. 1935 yılında İstanbul'da öldü. Babası Bal Hasanoğlu adı ile tanınmış Asım bey'dir. İlk ve orta öğrenimini Kilis'te yaptı. Şam Askeri idadisi'ne kaydoldu. Daha sonra Kuleli Askeri Lisesine geçti. Harp Okulu'na devam etti ve mezun oldu. Askeri öğretmenliğe başladı. Harp Okulunda Türkçe, Fransızca ve Tarih dersleri okuttu. Yine İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde Türk Tarihi ve Türk Dili dersleri verdi. Arapça, Farsça, Fransızca ve bir doğu Türk lehçesi olan Uygurca bilirdi. Türk Dil ve Tarihi üzerine yazdığı eserden dolayı Amerika'da Şikako sergisinden madalya aldı. Fransa da kurulu Asya Sosyatik'te üye idi. Eski harflerde eksik yazılan Türk kelimesine bir vav ekleyerek doğru yazılmasını sağladı. Bir çok ünlü eseri Türk diline kazandırdı. Leon Cahun'un ünlü "Gök sancak" adlı romanını Türkçe'ye çevirdi. Osmanlı Tarihi ve Türk tarihi adlı eserleri yazdı. O günlerde yeni okunan Orhun Yazıtları'nı Türkçe'ye çevirdi. Dünyaca tanınmış bir Türk bilgini idi. Çeşitli konularda 23 adet basılmış eseri vardır.

M.NEDİM ÖKMEN (1908-1967)

Ziraatçı merhum Abuş Ağa'nın oğludur. 1908 yılında doğmuştur. İlk ve orta öğrenimini Kils'te yapmış 1927 yılında İstanbul Lisesi'nde mezun olmuştur. 1931 yılında Mülkiye Maktebi'ni başarıyla bitirerek, açılan imtihanı kazandıktan sonra Maliye Müfettiş Müşavirliğine tayin edilmiş ve 1935 yılında Müfettişliğe yükselmiştir. 1938 yılında ihtisas için Fransa'ya gitmiş 1945 yılında Maliye Müfettişi olmuştur. Bu görevini 1950 yılına kadar sürdürmüştür. 14 Mayıs 1950 tarihinde Maraş Milletvekili seçilmiş ve Bütçe Encümeni'nde çalışmıştır. Tarım Bakanlığı yapmıştır. Bu arada Kilis'e pek çok hizmetlerde bulunmuştur. Fransızca ve Farsça bilen Nedim Ökmen, şiirde de seçkin örnekler yazmış bu şiirlerin bir kısmını İsmail Baha Sürelsam tarafından bestelenmiştir. 2 şubat 1967 Perşembe günü İstanbul Kartal'da vefat etmiştir.